Δημοφιλή ¶ρθρα
- Αυτοάνοσα Νοσήματα
- Αυτοάνοσα & Χρόνια Νοσήματα
- Επιστημονικό Έργο
- Αγωγή και Παρακολούθηση εξ Aποστάσεως
- Μελέτη με τη Συμμετοχή της Metabolomic Medicine Ανάμεσα στις πιο Διαβασμένες Παγκοσμίως
- Γιατί πολλοί Ασθενείς με Χασιμότο δεν Αισθάνονται καλά ενώ ο Θυρεοειδής τους Δείχνει Ρυθμισμένος στις Εξετάσεις
- Συμμετοχή του Dr. Τσουκαλά στο International Congress of Rural Medicine στο Τόκυο
- Πώς Μπορούμε να Ενισχύσουμε το Ανοσοποιητικό μας
- Φλεγμονώδη Νοσήματα του Εντέρου: Νόσος του Crohn και Ελκώδης Κολίτιδα
- Metabolomic Analysis® - Μεταβολομικές Αναλύσεις
- Ποια ειδική εξέταση πρέπει να κάνετε αν πάσχετε από αυτοάνοσο
- Το Σώμα Σου Είναι Γενετικά Προγραμματισμένο Να Είναι Υγιές
- Μεταβολισμός και Αυτοάνοσα
- Η Κρυμμένη Πείνα Καθορίζει την Πορεία Ασθενών με Λοιμώξεις και Χρόνια Νοσήματα
- Χρήσιμοι Σύνδεσμοι
- Αγωγή και Παρακολούθηση εξ Aποστάσεως
- Μελέτη με τη Συμμετοχή της Metabolomic Medicine Ανάμεσα στις πιο Διαβασμένες Παγκοσμίως
- Γιατί πολλοί Ασθενείς με Χασιμότο δεν Αισθάνονται καλά ενώ ο Θυρεοειδής τους Δείχνει Ρυθμισμένος στις Εξετάσεις
- Συμμετοχή του Dr. Τσουκαλά στο International Congress of Rural Medicine στο Τόκυο
- Πώς Μπορούμε να Ενισχύσουμε το Ανοσοποιητικό μας
- Φλεγμονώδη Νοσήματα του Εντέρου: Νόσος του Crohn και Ελκώδης Κολίτιδα
- Metabolomic Analysis® - Μεταβολομικές Αναλύσεις
- Ποια ειδική εξέταση πρέπει να κάνετε αν πάσχετε από αυτοάνοσο
- Το Σώμα Σου Είναι Γενετικά Προγραμματισμένο Να Είναι Υγιές
- Μεταβολισμός και Αυτοάνοσα
- Η Κρυμμένη Πείνα Καθορίζει την Πορεία Ασθενών με Λοιμώξεις και Χρόνια Νοσήματα
Υπηρεσίες
Δείτε επίσης

6 Κοινά Προβλήματα που Αντιμετωπίζουν στην Καθημερινότητα τους όσοι Έχουν Διαγνωστεί με Αυτοάνοσο Νόσημα
Πολλοί ασθενείς που έχουν διαγνωστεί με αυτοάνοσο έχουν χαμηλά επίπεδα ενέργειας, διαταραχές του γαστρεντερικού, διάχυτους πόνους και συμπτώματα που συνδέονται με τη χρόνια φλεγμονή, τα οποία παραμένουν παρά τη λήψη φαρμακευτικής αγωγής.

Γιατί η Θυρεοειδίτιδα Χασιμότο Διαταράσσει την Καθημερινότητα Εκατομμυρίων Ασθενών Παγκοσμίως
Συχνά συμπτώματα που οφείλονται στη νόσο του Χασιμότο, θεωρούνται από τους ασθενείς ως μέρος της ζωής και είναι κοινό το άτομο να πιστεύει ότι οφείλονται στην ηλικία, στο στρες της καθημερινότητας ή σε άλλους παράγοντες.
Αρχική / ¶ρθρα / 3 Μικροθρεπτικά Συστατικά που Περιορίζουν την Καταστροφή του Θυρεοειδή Αδένα στους Ασθενείς με Χασιμότο
Ειδικές Εξετάσεις Καθορίζουν την Πορεία των Αυτοάνοσων Νοσημάτων
Αυτοάνοσα Ορμονικές Διαταραχές
Αυτοάνοσα & Χρόνια Νοσήματα
Μελέτη με τη Συμμετοχή της Metabolomic Medicine Ανάμεσα στις πιο Διαβασμένες Παγκοσμίως
Η Κρυμμένη Πείνα Καθορίζει την Πορεία Ασθενών με Λοιμώξεις και Χρόνια Νοσήματα
6 Κοινά Προβλήματα που Αντιμετωπίζουν στην Καθημερινότητα τους όσοι έχουν Θυρεοειδίτιδα Χασιμότο
Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος (ΣΕΛ) Συμπτώματα – Αίτια
Θυρεοειδίτιδα Χασιμότο Μεταβολομικές Αναλύσεις
Ειδικές Εξετάσεις που Απευθύνονται σε Ασθενείς με Αυτοάνοσο Εντοπίζουν Ελλείψεις που Επηρεάζουν την Πορεία της Νόσου
10 Κοινά Προβλήματα που Αντιμετωπίζουν στην Καθημερινότητα τους όσοι έχουν Αυτοάνοσο Νόσημα
3 Μικροθρεπτικά Συστατικά που Περιορίζουν την Καταστροφή του Θυρεοειδή Αδένα στους Ασθενείς με Χασιμότο

Μεγάλος αριθμός μικροθρεπτικών συστατικών είναι απαραίτητος για τη λειτουργία του θυρεοειδή και παίζει σημαντικό ρόλο στη εμφάνιση και στην ανάπτυξη της νόσου.
3 Μικροθρεπτικά Συστατικά που Περιορίζουν την Καταστροφή του Θυρεοειδή Αδένα στους Ασθενείς με Χασιμότο
Πολλοί ασθενείς με θυρεοειδίτιδα Χασιμότο έχουν χαμηλά επίπεδα ενέργειας, δυσκολεύονται να ελέγξουν το σωματικό τους βάρος, έχουν γαστρεντερικές διαταραχές και συχνές λοιμώξεις. Πρόκειται για προβλήματα που οφείλονται σε ελλείψεις του οργανισμού και επιβαρύνουν σημαντικά την ποιότητα ζωής και την υγεία αυτών των ασθενών.
Οριακές ελλείψεις του οργανισμού σε βιταμίνες, μεταλλικά στοιχεία, αντιοξειδωτικά, αμινοξέα και άλλα μικροθρεπτικά συστατικά, συχνά περνούν απαρατήρητες για μεγάλα χρονικά διαστήματα σε ασθενείς με Χασιμότο. Διαταράσσουν τη λειτουργία του ανοσοποιητικού και προάγουν τη χρόνια φλεγμονή.
Η σταδιακή καταστροφή του αδένα και η χρόνια φλεγμονή, επηρεάζουν τη λειτουργία του οργανισμού συνολικά και επιβαρύνουν σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα ζωής.
Πώς το Ανοσοποιητικό Επιτίθεται στο Θυρεοειδή Αδένα και τον Καταστρέφει
Η θυρεοειδίτιδα Χασιμότο είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα, όπου το ανοσοποιητικό σύστημα προσβάλλει τα κύτταρα του θυρεοειδή αδένα και τα καταστρέφει. Λευκά αιμοσφαίρια συσσωρεύονται και διηθούν τον θυρεοειδή, προκαλώντας χρόνια φλεγμονή.
Υπάρχουν τέσσερις κεντρικοί παράγοντες που συντείνουν στην εμφάνιση της συγκεκριμένης νόσου.
- Χαμηλός μεταβολισμός (λόγω οξείδωσης και ελλείψεων σε βιταμίνες και άλλα στοιχεία)
- Διαταραχή στο μεταβολισμό της γλυκόζης
- Έλλειψη βιταμίνης D3
- Ψυχογενές στρες
Οι παραπάνω τέσσερις παράγοντες, επηρεάζουν αρνητικά τη λειτουργία των θυρεοειδικών κυττάρων. Επιδρώντας για μεγάλα χρονικά διαστήματα, αλλοιώνουν τη σύσταση και τη μορφολογία των κυττάρων του θυρεοειδούς.
Όταν ο θυρεοειδής δυσλειτουργεί παράγονται μεγαλύτερες ή μικρότερες ποσότητες θυρεοειδικών ορμονών, από όσες χρειάζονται για την ομαλή λειτουργία του οργανισμού.
Δυσλειτουργίες στην παραγωγή των θυρεοειδικών ορμονών συνδέονται με τα πιο κοινά συμπτώματα που βιώνουν οι ασθενείς, όπως κόπωση και χαμηλή ενέργεια, διαταραχές του σωματικού βάρους, της γαστρεντερικής λειτουργίας, της κακής διάθεσης και της μειωμένης πνευματικής διαύγειας.
Ανάλογα με το αν ο θυρεοειδής υπερ-λειτουργεί ή υπο-λειτουργεί, μπορεί κανείς να νιώθει υπερένταση ή κόπωση, όπως και να μειώνεται ή να αυξάνεται το σωματικό του βάρος αντίστοιχα.
Μικροθρεπτικά Συστατικά & Νόσος του Χασιμότο
Υπάρχουν 3 κατηγορίες μικροθρεπτικών συστατικών που παίζουν καθοριστικό ρόλο στη λειτουργία του θυρεοειδή και στην ανάπτυξη της νόσου.
Ελλείψεις σε βιταμίνες και μικροθρεπτικά συστατικά είναι κοινές σε ασθενείς με Χασιμότο. Αυτές που συμβάλλουν στην ανάπτυξη της νόσου του Χασιμότο είναι:
1. Βιταμινών: D, C, B1, B5, B6, ινοσιτόλης, A και Ε. Η χαμηλή πρόσληψη τους επιβαρύνει τη λειτουργία του θυροειδή και απορυθμίζει το ανοσοποιητικό σύστημα, επιταχύνοντας την καταστροφή του θυρεοειδή αδένα.
Η επαρκής πρόσληψη των συγκεκριμένων βιταμινών είναι απαραίτητη για την πρόληψη των νοσημάτων του θυρεοειδή και την ομαλή λειτουργία του ανοσοποιητικού και του ορμονικού συστήματος.
Οι βιταμίνες C και Ε έχουν αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Οι βιταμίνες Α, D και E έχουν αντικαρκινική δράση, προστατεύουν από τη διόγκωση του θυρεοειδή αδένα και ρυθμίζουν τη λειτουργία του σε σχέση με το υπόλοιπο ορμονικό σύστημα. Οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β, προστατεύουν τον θυρεοειδή βελτιώνοντας την ανταπόκριση του στην TSH και καταστέλλοντας τις προ-φλεγμονώδεις κυτοκίνες.
Ελλείψεις σε βιταμίνες συνδέονται με επιδείνωση της πορείας της νόσου, χαμηλά επίπεδα ενέργειας, δυσκολία στη διαχείριση του σωματικού βάρους και εναλλαγές στη διάθεση.
2. Μεταλλικών στοιχείων: ψευδάργυρου, σεληνίου, σιδήρου, μαγνησίου, καλίου, κασσίτερου, μαγγανίου, χρωμίου και χαλκού. Η χαμηλή πρόσληψη τους εμποδίζει την παραγωγή και την ενεργοποίηση των θυρεοειδικών ορμονών.
Η έλλειψη πολλαπλών μεταλλικών στοιχείων επηρεάζει τη λειτουργία του θυρεοειδή και του γαστρεντερικού συστήματος. Σε συνδυασμό με ελλείψεις σε βιταμίνες, οδηγούν σε αυξημένη ευαισθησία σε λοιμώξεις και επιδείνωση της αυτοανοσίας και τον συμπτωμάτων της χρόνιας φλεγμονής, όπως κατακρατήσεις, μειωμένη πνευματική διαύγεια, δυσκοιλιότητα και εναλλαγές στη διάθεση.
3. Λιπαρών Οξέων: η αυξημένη πρόσληψη υψηλά επεξεργασμένων ωμέγα-6 και τρανς λιπαρών οξέων μαζί με την έλλειψη ωμέγα-3 λιπαρών, επιδεινώνουν την ικανότητα του οργανισμού να ελέγξει τη φλεγμονή, αυξάνουν την ταχύτητα καταστροφής του αδένα και τον κίνδυνο αθηρωμάτωσης.
Η βελτίωση της σχέσης ωμέγα-6 προς ωμέγα-3 έχει ευεργετική δράση στην υγεία και στην πορεία της νόσου του Χασιμότο.
Γιατί Είναι Σημαντικό να Διασωθεί η Λειτουργία του Θυρεοειδή Αδένα
Η φαρμακευτική αγωγή ρυθμίζει τα επίπεδα των θυρεοειδικών ορμονών, η παραγωγή των οποίων έχει διαταραχθεί λόγω της νόσου.
Η εξωγενής χορήγηση θυρεοειδικών ορμονών, είναι ένα ζωτικό εργαλείο που μπορεί να βελτιώσει την κλινική εικόνα και την ποιότητα ζωής των ασθενών με Χασιμότο. Ωστόσο, η προσαρμογή που γίνεται στη φαρμακευτική αγωγή 2-3 φορές κατά τη διάρκεια του έτους, δεν μπορεί να προσομοιάσει τη συνεχή και ακριβή ρύθμιση που κάνει το ανθρώπινο σώμα, με αποκρίσεις που γίνονται σε χρονικό διάστημα δευτερολέπτων.
Ακόμη και όταν ο αδένας υπολειτουργεί έως και κατά 80%, αυτό το ποσοστό μπορεί να καλυφθεί μέσα από ορμονική υποκατάσταση, χωρίς να επηρεάσει αρνητικά την ποιότητας ζωής του ασθενούς. Η υπολειπόμενη κατά 20% λειτουργία του αδένα, μπορεί να καλύψει κατά σημαντικό ποσοστό συνήθεις προσαρμογές του μεταβολισμού στις ανάγκες της καθημερινότητας, επιτρέποντας μια πολύ καλή ποιότητα ζωής.
Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό να διατηρηθεί οποιαδήποτε υπολειπόμενη λειτουργία του αδένα, που να επιτρέπει στον οργανισμό να προσαρμόζεται μεταβολικά σε αυτές τις αλλαγές.
Για την ουσιαστική βελτίωση της κλινικής εικόνας, η αντιμετώπιση της νόσου του Χασιμότο πρέπει να περιλαμβάνει, μαζί με τη ρύθμιση των θυρεοειδικών ορμονών, τον εντοπισμό και τη διόρθωση των ελλείψεων και των μεταβολικών διαταραχών που τη συνοδεύουν.
Καθώς οριακές ελλείψεις του οργανισμού σε μικροθρεπτικά συστατικά, συσσωρεύονται σταδιακά στο χρόνο και οδηγούν σε νόσο, χρειάζεται χρόνος και προσπάθεια για τη διόρθωση τους.
Σε διαφορετική περίπτωση, εάν δε διαχειριστούν οι ελλείψεις και οι μεταβολικές διαταραχές που εμπλέκονται στην ανάπτυξη της νόσου, η πορεία της προχωρά σε σταθερή και σταδιακή επιδείνωση μέσα από εξάρσεις και υφέσεις, επιβαρύνοντας την καθημερινότητα και την κατάσταση υγείας του ασθενή.
Ειδικές Εξετάσεις Καθορίζουν την Αντιμετώπιση της Θυρεοειδίτιδας Χασιμότο
Ο εντοπισμός και η αντιμετώπιση των μεταβολικών διαταραχών, μπορεί να γίνει μόνο με τη διενέργεια ειδικών εξετάσεων που αναλύουν μικρά μόρια στο αίμα. Ανιχνεύονται μεταβολικές διαταραχές που συνδέονται με την πορεία και την εκδήλωση της θυρεοειδίτιδας Χασιμότο. Η μεταβολική κατάσταση ενός ατόμου είναι ο κύριος παράγοντας κινδύνου εκδήλωσης της νόσου.
Το είδος των αναλύσεων δεν είναι συγκρίσιμο με τις κοινές εργαστηριακές εξετάσεις. Πρόκειται για υψηλά εξειδικευμένες εξετάσεις, που διενεργούνται σε λιγότερα από 10 εργαστήρια παγκοσμίως με πολύ υψηλά στάνταρ.
Στην Ελλάδα διενεργούνται αποκλειστικά στην κλινική μας.
Οι συγκεκριμένες εξετάσεις ονομάζονται μεταβολομικές αναλύσεις. Μετράνε πολύ μικρά μόρια που συμμετέχουν στις χημικές αντιδράσεις του οργανισμού. Το πλεονέκτημά τους είναι ότι καταγράφουν τις ακριβείς ελλείψεις και μεταβολικές διαταραχές, καθιστώντας έτσι αποτελεσματική την αντιμετώπιση και πρόληψη αυτοάνοσων και χρόνιων νοσημάτων.
Δείκτες που Ανιχνεύονται μέσω της Εξέτασης Metabolomic Analysis®
Οι μεταβολομικές αναλύσεις εντοπίζουν μεταβολικές διαταραχές που προωθούν την ανάπτυξη και την εκδήλωση της νόσου Hashimoto και αφορούν:
-
Σε ελλείψεις μικροθρεπτικών συστατικών: ελλείψεις σε βιταμίνη D, βιταμίνη C, σελήνιο, ψευδάργυρο, αντιοξειδωτικά και ωμέγα-3 συνδέονται με επιδείνωση της λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος, της εμφάνισης φλεγμονής και της κατάστασης της υγείας ασθενών με Hashimoto.
-
Στην παραγωγή ενέργειας στα μιτοχόνδρια (οργανίδια όπου παράγεται ενέργεια στα κύτταρα): η μιτοχονδριακή δυσλειτουργία συνδέεται με κακή λειτουργία του θυρεοειδή αδένα και ανάπτυξη της νόσου του Χασιμότο. Η μειωμένη απόδοση των μιτοχονδρίων, οδηγεί το θυρεοειδή σε υπερ-λειτουργία και σταδιακή έκπτωση της λειτουργίας του.
-
Σε δυσχέρεια στο μεταβολισμό των απλών ζαχάρων: κατανάλωση απλών ζαχάρων μεγαλύτερη από αυτή που μπορεί να μεταβολίσει ο κάθε οργανισμός, πυροδοτεί φλεγμονές και είναι σημαντικός δείκτης για την πορεία της νόσου.
-
Στην αντίσταση στην ινσουλίνη: η ινσουλίνη λειτουργεί ως κατασταλτικός παράγοντας στη λειτουργία του θυρεοειδή αδένα. Αυξημένα επίπεδα ινσουλίνης διαταράσσουν επίσης τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος, επιδεινώνουν την αυτοανοσία και επιταχύνουν την καταστροφή του αδένα.
-
Στο μεταβολισμό των νευροδιαβιβαστών: ουσίες όπως η ντοπαμίνη, η σεροτονίνη και η αδρεναλίνη μεταβιβάζουν μηνύματα μεταξύ των κυττάρων και ρυθμίζουν τη λειτουργία του νευρικού και ορμονικού συστήματος. Οι μεταβολομικές αναλύσεις παρέχουν ακριβή εικόνα για την έκκριση των συγκεκριμένων νευροδιαβιβαστών.
-
Στο μεταβολισμό των λιπαρών οξέων: η σχέση μεταξύ ωμέγα-3 και ωμέγα-6 λιπαρών είναι σημαντικός δείκτης για την ικανότητα του οργανισμού να διαχειρίζεται τις φλεγμονές, ενώ παράλληλα παίζουν κεντρικό ρόλο στην ρύθμιση της φυσιολογικής απόκρισης του ανοσοποιητικού συστήματος.
-
Στην κατάσταση της μικροβιακής χλωρίδας του οργανισμού: αλλοίωση του μικροβιώματος συνδέεται με επιδείνωση της λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος και της ικανότητας του να ξεχωρίζει μεταξύ των δικών του ιστών και εξωγενών στοιχείων, όπως παθογόνα μικρόβια και ιοί.
Με βάση την κλινική μας εμπειρία στους ασθενείς με νόσο του Χασιμότο, ιατρικές παρεμβάσεις σύμφωνα με τα αποτελέσματα των μεταβολομικών αναλύσεων επιφέρουν:
-
Βελτίωση της πορείας της νόσου, με αναχαίτιση της περαιτέρω καταστροφής του θυρεοειδή αδένα.
-
Διατήρηση και ενίσχυση της εναπομείνασας λειτουργίας του θυροειδή αδένα, η οποία επιτρέπει στον οργανισμό να προσαρμόζεται μεταβολικά στις συνεχείς αλλαγές που απαιτούνται από τις ανάγκες της καθημερινότητας, επιτρέποντας μια πολύ καλή ποιότητα ζωής.
-
Σταδιακή μείωση των επιπέδων των αυτο-αντισωμάτων.
-
Μείωση του αισθήματος κόπωσης και αύξηση των επιπέδων ενέργειας.
-
Βελτίωση της διάθεσης και μείωση των έντονων συναισθηματικών μεταπτώσεων, λόγω της κακής λειτουργίας του αδένα.
-
Μείωση του κινδύνου βλάβης σε άλλα όργανα και εκδήλωσης επιπρόσθετου αυτοάνοσου νοσήματος.
-
Βελτίωση του μεταβολισμού και επίτευξη φυσιολογικού σωματικού βάρους.
- Βελτίωση της ανταπόκρισης στη φαρμακευτική αγωγή.
Συνήθως απαιτούνται 6-8 μήνες για την επίτευξη μιας σημαντικής αλλαγής, ένα έτος για να σταθεροποιηθεί ο οργανισμός σε ένα καλύτερο επίπεδο λειτουργίας και δύο χρόνια για την επίτευξη των βέλτιστων αποτελεσμάτων.
Καθώς διορθώνονται οι αποκλίσεις από την ιδανική κατάσταση λειτουργίας, το σώμα ενεργοποιεί και πάλι τις φυσιολογικές μεταβολικές διεργασίες και εμφανίζει διαφορετικές ανάγκες.
Αλλαγές προκύπτουν ταυτόχρονα σε πολλαπλά μεταβολικά μονοπάτια του οργανισμού με την έναρξη της αγωγής. Αυτές, είναι ζωτικής σημασίας να εντοπιστούν και να διαχειριστούν κατάλληλα, ώστε να συνεχιστεί η διαδικασία αποκατάστασης. Σε διαφορετική περίπτωση, οι διαδικασίες αποκατάστασης του οργανισμού δεν προχωρούν, καθυστερώντας σημαντικά τη βελτίωση της υγείας.
Μέσα από την κλινική μας εμπειρία έχουμε διαπιστώσει ότι η διόρθωση ελλείψεων του οργανισμού σε βιταμίνες και άλλα στοιχεία, η αποκατάσταση του μεταβολισμού και η ρύθμιση του βάρους σε φυσιολογικά επίπεδα, αλλάζουν ριζικά την πορεία της νόσου του Hashimoto προς το καλύτερο και βελτιώνουν την ποιότητα ζωής των ασθενών, από μια εικόνα σταθερής επιδείνωσης, σε μια σταθερής βελτίωσης.
Είναι ζωτικής σημασίας η ταχύτερη δυνατή παρέμβαση για την αποκατάσταση των παραπάνω, με στόχο την αναστολή της εξέλιξης της νόσου.
Ας κρατήσουμε επαφή. Εγγραφείτε στο newsletter και κατεβάστε δωρεάν σε μορφή PDF το βιβλίο του Dr. Δημήτρη Τσουκαλά για τα αυτοάνοσα νοσήματα από τις εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ.
Συνεργαζόμαστε με ερευνητές και ιδρύματα σε όλο τον κόσμο για να παρέχουμε τις πιο προηγμένες και ακριβείς αναλύσεις.
Ποιοι Είμαστε
www.metabolomicmedicine.com Η Επιστημονική Ομάδα της Metabolomic Clinic αποτελείται από εξειδικευμένους κλινικούς ιατρούς που μοιράζονται μαζί σας την εμπειρία τους στην αιχμή της σύγχρονης ιατρικής. Δείτε τους όλους
Ας κρατήσουμε επαφή.
Εγγραφείτε στο newsletter και κατεβάστε δωρεάν τον οδηγό για όσους έχουν διαγνωστεί με αυτοάνοσο νόσημα.
Εγγραφείτε στο newsletter και κατεβάστε δωρεάν τον οδηγό για όσους έχουν διαγνωστεί με αυτοάνοσο νόσημα.