Δημοφιλή ¶ρθρα

Δημοφιλή ¶ρθρα

Υπηρεσίες

Τι Εμποδίζει τη Βελτίωση της Υγείας των Ασθενών με Αυτοάνοσο Νόσημα


Πολλοί ασθενείς με αυτοάνοσο νόσημα δε γνωρίζουν ότι η κόπωση, τα χαμηλά επίπεδα ενέργειας, η χρόνια φλεγμονή, ο πόνος και οι κατακρατήσεις οφείλονται σε οριακές ελλείψεις και μεταβολικές διαταραχές οι οποίες περνούν απαρατήρητες για πολλά χρόνια και είναι δύσκολο να ανιχνευθούν. 

Τι Εμποδίζει τη Βελτίωση της Υγείας των Ασθενών με Αυτοάνοσο Νόσημα
 
Πολλοί ασθενείς με αυτοάνοσο νόσημα πιστεύουν ότι με τη διάγνωση της νόσου και τη ρύθμιση των συμπτωμάτων με φαρμακευτική αγωγή θα αντιμετωπίσουν τη χρόνια φλεγμονή, την κόπωση, τις γαστρεντερικές διαταραχές, τον πόνο και τις κατακρατήσεις που βιώνουν. Πράγματι, αυτό ισχύει για κάποιους ασθενείς, όχι όμως για όλους.
 
Ωστόσο, πολλοί ασθενείς με αυτοάνοσο νόσημα δεν αισθάνονται καλά, ακόμη και όταν οι εξετάσεις τους δείχνουν ότι η νόσος τους βρίσκεται υπό έλεγχο.

Στην προσπάθειά τους να βελτιώσουν την υγεία τους, οι ασθενείς αναζητούν τον κατάλληλο γιατρό, αλλάζουν φαρμακευτικές αγωγές, δοκιμάζουν διάφορες διατροφές και προσπαθούν να κάνουν άσκηση, χωρίς ωστόσο να επιτυγχάνουν το αποτέλεσμα που θέλουν. 
 
Ίσως η μεγαλύτερη πρόκληση που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς με αυτοάνοσο νόσημα, είναι να βρουν ανάμεσα στις τόσες επιλογές, τι είναι αυτό που πραγματικά μπορεί να τους βοηθήσει να βελτιώσουν την υγεία τους. 

 
 
Ελλείψεις του Οργανισμού που Συνδέονται με την Ανάπτυξη Αυτοάνοσων
 
Ένας ιδιαίτερα σημαντικός παράγοντας που συχνά παραβλέπεται στην αντιμετώπιση των αυτοάνοσων νοσημάτων είναι οι ελλείψεις του οργανισμού και οι μεταβολικές διαταραχές. Πρόκειται για οριακές ελλείψεις σε μικροθρεπτικά συστατικά που συσσωρεύονται σταδιακά στο χρόνο και οδηγούν σε νόσο.
 
Πολλοί ασθενείς με αυτοάνοσο νόσημα δε γνωρίζουν ότι η κόπωση, τα χαμηλά επίπεδα ενέργειας, η χρόνια φλεγμονή, ο πόνος και οι κατακρατήσεις οφείλονται σε οριακές ελλείψεις και μεταβολικές διαταραχές οι οποίες περνούν απαρατήρητες για πολλά χρόνια και είναι δύσκολο να ανιχνευθούν. 
 
Μετά τη διάγνωση ενός αυτοάνοσου νοσήματος και καθώς η νόσος εξελίσσεται, οι μεταβολικές διαταραχές και οι ελλείψεις που οδήγησαν στην ανάπτυξη της, εκδηλώνονται με συμπτώματα που επηρεάζουν σημαντικά την υγεία και την καθημερινότητα των ασθενών.
 
Οι πιο συχνές ελλείψεις & μεταβολικές διαταραχές που συνδέονται με την ανάπτυξη και την πορεία των αυτοάνοσων νοσημάτων είναι:
 

  • Ελλείψεις σε βιταμίνη D, βιταμίνη C, σελήνιο, ψευδάργυρο, αντιοξειδωτικά και ωμέγα-3 συνδέονται με επιδείνωση της λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος, της εμφάνισης φλεγμονής και της κατάστασης της υγείας ασθενών με αυτοάνοσο.
  • Μειωμένη παραγωγή ενέργειας στα μιτοχόνδρια (οργανίδια όπου παράγεται ενέργεια στα κύτταρα): Το 90% της ενέργειας που χρειάζεται το ανθρώπινο σώμα παράγεται σε οργανίδια που βρίσκονται στο εσωτερικό των κυττάρων, τα μιτοχόνδρια. Η μιτοχονδριακή δυσλειτουργία συνδέεται με το αίσθημα σταδιακά αυξανόμενης κούρασης και εξάντλησης που αισθάνονται οι ασθενείς με αυτοάνοσο.
  • Δυσχέρεια στο μεταβολισμό των απλών ζαχάρων: η κατανάλωση απλών ζαχάρων μεγαλύτερη από αυτή που μπορεί να μεταβολίσει ο κάθε οργανισμός, πυροδοτεί τις φλεγμονώδεις εξάρσεις των αυτοάνοσων νοσημάτων, διαιωνίζει τη φλεγμονή και συνδέεται με τα χαμηλά επίπεδα ενέργειας, το αίσθημα κόπωσης και τη δυσλειτουργία του γαστρεντερικού στις ασθενείς με αυτοάνοσο.
  • Αντίσταση στην ινσουλίνη: η ινσουλίνη λειτουργεί ως κατασταλτικός παράγοντας στη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Αυξημένα επίπεδα ινσουλίνης διαταράσσουν τη λειτουργία του ανοσοποιητικού, επιδεινώνουν την αυτοανοσία και επιταχύνουν την καταστροφή των οργάνων που πλήττονται από το νόσημα. Παράλληλα, αυξημένα επίπεδα ινσουλίνης εμποδίζουν την καύση του λίπους και συνδέονται με τη δυσκολία που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς να ρυθμίσουν το βάρος τους.
  • Λειτουργία των νευροδιαβιβαστών: ουσίες όπως η ντοπαμίνη, η σεροτονίνη και η αδρεναλίνη μεταβιβάζουν μηνύματα μεταξύ των κυττάρων και ρυθμίζουν τη λειτουργία του νευρικού και ορμονικού συστήματος. Διαταραχές στην έκκριση των συγκεκριμένων νευροδιαβιβαστών, επηρεάζουν τις εναλλαγές στη διάθεση και το αίσθημα μελαγχολίας που βιώνουν συχνά οι ασθενείς με αυτοάνοσο.
  • Λιπαρά οξέα: η σχέση μεταξύ ωμέγα-3 και ωμέγα-6 λιπαρών είναι σημαντικός δείκτης για την ικανότητα του οργανισμού να διαχειρίζεται τις φλεγμονές, συνδέεται με τις φλεγμονώδεις εξάρσεις της νόσου και το αίσθημα πόνου που συχνά βιώνουν οι ασθενείς.
  • Διαταραχή της μικροβιακής χλωρίδας του οργανισμού: η αλλοίωση του μικροβιώματος συνδέεται με επιδείνωση της λειτουργίας του γαστρεντερικού συστήματος, φουσκώματα, κοιλιακή διάταση, εναλλαγή δυσκοιλιότητας με διάρροια, ενώ ταυτόχρονα επηρεάζει  τη διάθεση και την ενέργεια των ασθενών με αυτοάνοσο.
 
 
Είναι συχνό οι ασθενείς με αυτοάνοσο νόσημα να αντιμετωπίζουν πολλαπλά προβλήματα υγείας όπως χρόνιες φλεγμονές, γαστρεντερικές διαταραχές, αυξημένο σωματικό βάρος, αυξημένα επίπεδα χοληστερίνης και τριγλυκεριδίων.
 
Τα παραπάνω προβλήματα στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, συνυπάρχουν με τα συμπτώματα που προκαλεί το αυτοάνοσο και οι ασθενείς προσπαθούν να εντοπίσουν που οφείλονται. Απευθύνονται σε διαφορετικούς γιατρούς και κάνουν πολλές εξετάσεις. 
 
Η δυσκολία που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς να εντοπίσουν τι συμβαίνει στην υγεία τους, τους οδηγεί σε μια συνεχή αναζήτηση.
 
Ο εντοπισμός των ελλείψεων και των μεταβολικών διαταραχών δίνει μια πλήρη εικόνα για την κατάσταση της υγείας των ασθενών με αυτοάνοσο νόσημα και ανιχνεύει όλους τους δείκτες που σχετίζονται με τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν. 

Πρόκειται για δείκτες που συνδέονται με ελλείψεις του οργανισμού και μεταβολικές διαταραχές, οι οποίες δεν ανιχνεύονται εύκολα με τις κοινές εργαστηριακές εξετάσεις, περνούν απαρατήρητες για πολλά χρόνια.

 
 
Γιατί Συχνά οι Εξετάσεις που Αφορούν τη Διάγνωση μια Αυτοάνοσης Νόσου δεν Αποτυπώνουν τα Προβλήματα των Ασθενών
 
Κάθε ασθενής που έχει διαγνωστεί με αυτοάνοσο νόσημα έχει πραγματοποιήσει μια σειρά εξετάσεων οι οποίες περιλαμβάνουν εργαστηριακό έλεγχο (γενική αίματος, δείκτες φλεγμονής, δείκτες ηπατικής ή νεφρικής λειτουργίας), απεικονιστικό έλεγχο (υπερηχογράφημα, ακτινογραφία, μαγνητική τομογραφία) και σε πολλές περιπτώσεις και βιοψία.
 
Αυτή η κατηγορία εξετάσεων συμβάλλει στη διάγνωση της νόσου και στον καθορισμό της ενδεδειγμένης φαρμακευτικής αγωγής. Είναι συχνό για τους ασθενείς με αυτοάνοσο νόσημα να υποβάλλονται σε πολλές και διαφορετικές εξετάσεις, οι οποίες είναι απαραίτητες για να προσδιοριστεί ποιο είναι το νόσημα από το οποίο πάσχουν. Η διάγνωση ενός αυτοάνοσου νοσήματος χρειάζεται χρόνο και διερεύνηση σε αρκετές περιπτώσεις.
 
Με την ολοκλήρωση της διαδικασίας της διάγνωσης, ο ασθενής ξεκινά να ακολουθεί το θεραπευτικό πλάνο που του συστήθηκε από το γιατρό του, με στόχο τον έλεγχο της νόσου του. Ωστόσο, η λήψη φαρμακευτικής αγωγής δεν αρκεί από μόνη της για να επιτευχθεί πλήρης έλεγχος της νόσου.
 
Στις περισσότερες περιπτώσεις, η διενέργεια κοινών εξετάσεων που αφορούν τη διάγνωση μιας αυτοάνοσης ασθένειας, δεν αναδεικνύει κάποιο πρόβλημα, που να μπορεί να εξηγήσει την κόπωση, τη δυσκολία διαχείρισης του βάρους, τη χρόνια φλεγμονή, την κακή γαστρεντερική λειτουργία και τα χαμηλά επίπεδα ενέργειας που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς ή να οδηγήσει σε κάποια αποτελεσματική αντιμετώπιση τους.
 
Οι προσπάθειες που καταβάλουν οι ασθενείς να βελτιώσουν την υγεία τους, συχνά αποτυγχάνουν ή δεν έχουν τα επιθυμητά αποτελέσματα, καθώς βασίζονται σε γενικές οδηγίες, οι οποίες δε λαμβάνουν υπόψιν τη μεταβολική κατάσταση του ασθενούς, τον τρόπο ζωής, τη διατροφή και τις συνήθειες του. Έτσι οι ασθενείς δυσκολεύονται να αισθανθούν καλύτερα και οδηγούνται σε μια συνεχόμενη αναζήτηση προκειμένου να βελτιώσουν την υγεία τους.
 
Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι ελλείψεις του οργανισμού και μεταβολικές διαταραχές, που δεν ανιχνεύονται εύκολα με τις κοινές εργαστηριακές εξετάσεις, περνούν απαρατήρητες για πολλά χρόνια.
 
Ο εντοπισμός και η διόρθωση των ελλείψεων αποτελούν βασικό κομμάτι της αντιμετώπισης των αυτοάνοσων νοσημάτων.
 
Τα αυτοάνοσα είναι νοσήματα με σημαντικό μεταβολικό υπόβαθρο. Οι πιο σημαντικές μεταβολικές διαταραχές που συνδέονται με την ανάπτυξη και την πορεία τους είναι: χαμηλός μεταβολισμός, ελλείψεις σε μικροθρεπτικά συστατικά, αντίσταση στην ινσουλίνη, διαταραχή στην ικανότητα του οργανισμού να διαχειριστεί τη χρόνια φλεγμονή και αλλοίωση της μικροβιακής χλωρίδας.
 
Για την ουσιαστική βελτίωση της κλινικής εικόνας, η αντιμετώπιση των αυτοάνοσων νοσημάτων πρέπει να περιλαμβάνει, μαζί με τη λήψη της ενδεδειγμένης φαρμακευτικής αγωγής, τον εντοπισμό και τη διόρθωση των ελλείψεων και των μεταβολικών διαταραχών που τη συνοδεύουν.
 
Καθώς οριακές ελλείψεις σε μικροθρεπτικά συστατικά και μεταβολικές διαταραχές επιδεινώνονται σταδιακά σε διάστημα ετών και οδηγούν σε νόσο, χρειάζεται χρόνος και προσπάθεια για τη διόρθωση τους.
 
Σε διαφορετική περίπτωση, εάν δε διαχειριστούν οι ελλείψεις και οι μεταβολικές διαταραχές που εμπλέκονται στην ανάπτυξη της νόσου, η πορεία της προχωρά σε σταθερή και σταδιακή επιδείνωση μέσα από εξάρσεις και υφέσεις, επιβαρύνοντας την καθημερινότητα και την κατάσταση υγείας του ασθενή.

 

Η Συμβολή των Μεταβολομικών Αναλύσεων στην Αντιμετώπιση των Αυτοάνοσων Νοσημάτων
 
Η ανάλυση μικρών μορίων στο αίμα, ανιχνεύει ελλείψεις και μεταβολικές διαταραχές που συνδέονται με την πορεία και την εκδήλωση αυτοάνοσων ασθενειών.
 
Οι συγκεκριμένες εξετάσεις ονομάζονται μεταβολομικές αναλύσεις. Μετράνε πολύ μικρά μόρια που συμμετέχουν στις χημικές αντιδράσεις του οργανισμού. Το πλεονέκτημά τους είναι ότι καταγράφουν τις ακριβείς ελλείψεις και μεταβολικές διαταραχές, καθιστώντας έτσι αποτελεσματική την αντιμετώπιση των αυτοάνοσων νοσημάτων[1,2,4].
 
Το είδος των συγκεκριμένων αναλύσεων δεν είναι συγκρίσιμο με τις κοινές εργαστηριακές εξετάσεις. Πρόκειται για υψηλά εξειδικευμένες εξετάσεις, που διενεργούνται σε λιγότερα από 10 εργαστήρια παγκοσμίως με πολύ υψηλά στάνταρ.
 
Στην Ελλάδα διενεργούνται αποκλειστικά στην κλινική μας.
 
Πρόκειται για μια κατηγορία εξειδικευμένων εξετάσεων που ανιχνεύουν περισσότερους από 80 δείκτες, που αφορούν[1,2,6-12]:
 

  • Σε ελλείψεις μικροθρεπτικών συστατικών: ελλείψεις σε βιταμίνη D, βιταμίνη C, σελήνιο, ψευδάργυρο, αντιοξειδωτικά και ωμέγα-3 συνδέονται με επιδείνωση της λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος, της εμφάνισης φλεγμονής και της κατάστασης της υγείας ασθενών με αυτοάνοσο.
 
  • Στην παραγωγή ενέργειας στα μιτοχόνδρια (οργανίδια όπου παράγεται ενέργεια στα κύτταρα): Το 90% της ενέργειας που χρειάζεται το ανθρώπινο σώμα παράγεται σε οργανίδια που βρίσκονται στο εσωτερικό των κυττάρων, τα μιτοχόνδρια. Η μιτοχονδριακή δυσλειτουργία συνδέεται με το αίσθημα σταδιακά αυξανόμενης κούρασης και εξάντλησης που αισθάνονται οι ασθενείς με αυτοάνοσο.
 
  • Σε δυσχέρεια στο μεταβολισμό των απλών ζαχάρων: κατανάλωση απλών ζαχάρων μεγαλύτερη από αυτή που μπορεί να μεταβολίσει ο κάθε οργανισμός, πυροδοτεί τις φλεγμονώδεις εξάρσεις των αυτοάνοσων νοσημάτων, διαιωνίζει τη φλεγμονή και συνδέεται με τα χαμηλά επίπεδα ενέργειας, το αίσθημα κόπωσης και τη δυσλειτουργία του γαστρεντερικού στις ασθενείς με αυτοάνοσο.
 
  • Στην αντίσταση στην ινσουλίνη: η ινσουλίνη λειτουργεί ως κατασταλτικός παράγοντας στη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Αυξημένα επίπεδα ινσουλίνης διαταράσσουν τη λειτουργία του ανοσοποιητικού, επιδεινώνουν την αυτοανοσία και επιταχύνουν την καταστροφή των οργάνων που πλήττονται από το νόσημα. Παράλληλα, αυξημένα επίπεδα ινσουλίνης εμποδίζουν την καύση του λίπους και συνδέονται με τη δυσκολία που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς να ρυθμίσουν το βάρος τους.
 
  • Στο μεταβολισμό των νευροδιαβιβαστών: ουσίες όπως η ντοπαμίνη, η σεροτονίνη και η αδρεναλίνη μεταβιβάζουν μηνύματα μεταξύ των κυττάρων και ρυθμίζουν τη λειτουργία του νευρικού και ορμονικού συστήματος. Οι μεταβολομικές αναλύσεις παρέχουν ακριβή εικόνα για την έκκριση των συγκεκριμένων νευροδιαβιβαστών οι οποίοι επηρεάζουν τις εναλλαγές στη διάθεση και το αίσθημα μελαγχολίας που βιώνουν συχνά οι ασθενείς με αυτοάνοσο.
 
  • Στο μεταβολισμό των λιπαρών οξέων: η σχέση μεταξύ ωμέγα-3 και ωμέγα-6 λιπαρών είναι σημαντικός δείκτης για την ικανότητα του οργανισμού να διαχειρίζεται τις φλεγμονές, συνδέεται με τις φλεγμονώδεις εξάρσεις της νόσου και το αίσθημα πόνου που συχνά βιώνουν οι ασθενείς.
 
  • Στην κατάσταση της μικροβιακής χλωρίδας του οργανισμού: αλλοίωση του μικροβιώματος συνδέεται με επιδείνωση της λειτουργίας του γαστρεντερικού συστήματος, φουσκώματα, κοιλιακή διάταση, εναλλαγή δυσκοιλιότητας με διάρροια, ενώ ταυτόχρονα επηρεάζει  τη διάθεση και την ενέργεια των ασθενών με αυτοάνοσο.
 
Μέσα από τις εξετάσεις σχηματίζεται μια πλήρης εικόνα για την κατάσταση της υγείας του εξεταζόμενου. Εντοπίζονται οι δείκτες που συνδέονται με τα χαμηλά επίπεδα ενέργειας, την κακή γαστρεντερική λειτουργία, τη δυσκολία ρύθμισης του βάρους, τη χρόνια φλεγμονή και τις εναλλαγές της διάθεσης που βιώνουν οι ασθενείς με αυτοάνοσο.
 
Τα αποτελέσματα των εξετάσεων αξιολογούνται από την επιστημονική ομάδα της κλινικής μας, ώστε να διαμορφωθεί το θεραπευτικό πλάνο, που ταιριάζει στον κάθε ασθενή.
 
Μέχρι και λίγα χρόνια πριν, η ακριβής καταγραφή των ελλείψεων σε κάθε άτομο ήταν ιδιαίτερα δύσκολη με τις κλασσικές μεθόδους μέτρησης. Έτσι η διόρθωση τους βασιζόταν σε γενικές οδηγίες. Τα τελευταία χρόνια, αυτή η ευαίσθητη μέθοδος μέτρησης, που ανιχνεύει μικρά μόρια στον οργανισμό, παρέχει ακριβή εικόνα για την κατάσταση της υγείας ενός ατόμου.
 
Με βάση την κλινική μας εμπειρία στους ασθενείς με αυτοάνοσο νόσημα, ιατρικές παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής, στη διόρθωση των ελλείψεων και στη διατροφή με βάση με τα αποτελέσματα των μεταβολομικών αναλύσεων επιφέρουν:
 

  • Βελτίωση της πορείας της νόσου, με αναχαίτιση της περαιτέρω καταστροφής του οργάνου που βάλλεται από το ανοσοποιητικό σύστημα.
     
  • Συχνά παρατηρείται μείωση των επιπέδων των αυτο-αντισωμάτων, όπως στη νόσο του Χασιμότο, στη μυασθένεια στο λύκο κ.ά.
     
  • Μείωση του αισθήματος κόπωσης και αύξηση των επιπέδων ενέργειας.
     
  • Μείωση της φλεγμονής και του πόνου.
     
  • Βελτίωση της λειτουργίας του γαστρεντερικού.
     
  • Βελτίωση της διάθεσης και μείωση των έντονων συναισθηματικών μεταπτώσεων, που συνοδεύουν τα αυτοάνοσα.
     
  • Βελτίωση της ανταπόκρισης στη φαρμακευτική αγωγή.
 
Συνήθως απαιτούνται 6-8 μήνες για την επίτευξη μιας σημαντικής αλλαγής, ένα έτος για να σταθεροποιηθεί ο οργανισμός σε ένα καλύτερο επίπεδο λειτουργίας και δύο χρόνια για την επίτευξη των βέλτιστων αποτελεσμάτων.
 
Μέσα από την κλινική μας εμπειρία έχουμε διαπιστώσει ότι η διόρθωση ελλείψεων του οργανισμού σε βιταμίνες και άλλα στοιχεία και η αποκατάσταση των μεταβολικών διαταραχών, βελτιώνουν την ικανότητα του οργανισμού να διαχειρίζεται τη φλεγμονή, επιταχύνει τις διαδικασίες επούλωσης και μειώνει τη συμπτωματολογία όπως το αίσθημα πόνου, τη χρόνια κόπωση, τα χαμηλά επίπεδα ενέργειας που βιώνουν οι ασθενείς με αυτοάνοσο νόσημα. Σταδιακά οι ασθενείς βελτιώνουν την ποιότητα ζωής τους, και παρατηρούν μια σταθερή βελτίωση.



 

 
Βιβλιογραφικές Αναφορές

[1] Prediction of Autoimmune Diseases by Targeted Metabolomic Assay of Urinary Organic Acids. Dimitris Tsoukalas et al. Metabolites. 2020 Dec 8.
[2] Targeted Metabolomic Analysis of Serum Fatty Acids for the Prediction of Autoimmune Diseases. Dimitris Tsoukalas, Vasileios Fragoulakis, Evangelia Sarandi et. al. Frontiers in Molecular Biosciences, Metabolomics (6), 2019, November. 
[3] Transforming the food system to fight non-communicable diseases. Francesco Branca et. al.  BMJ 2019.
[4] Micronutrient deficiencies in patients with COVID-19: how metabolomics can contribute to their prevention and replenishment. Dimitris Tsoukalas and Evangelia Sarandi. BMJ Nutri Prev Heal. Nov. 2020; bmjnph-2020-000169
[5] McAuliffe S, Ray S, Fallon E, et al. BMJ Nutrition, Prevention & Health 2020;0
[6] Hidden Hunger in the Developed WorldBiesalski HK. The Road to Good Nutrition. Basel, Karger, 2013, pp 39–50 https://doi.org/10.1159/000355992
[7] Nutritional Modulation of Immune Function: Analysis of Evidence, Mechanisms, and Clinical RelevanceWu D, Lewis ED, Pae M, Meydani SN.. Front Immunol. 2019;9:3160
[8] Non-communicable Diseases in the Era of Precision Medicine: An Overview of the Causing Factors and Prospects.Dimitris Tsoukalas, Evangelia Sarandi et. al. Bio#Futures. Springer, Cham. May 2021
[9] Dietary factors in rheumatic autoimmune diseases: a recipe for therapy? Shani Dahan, Yahel Segal1 and Yehuda Shoenfeld. NATURE REVIEWS | RHEUMATOLOGY. 13 Apr 2017.
[10] Application of metabolomics in autoimmune diseases: Insight into biomarkers and pathology. J. Kang et al. / Journal of Neuroimmunology 279 (2015) 25–32
[11] Metabolic syndrome, autoimmunity and rheumatic diseases. GabrielaMedina et. al. Pharmacological Research Volume, July 2018
[12] Dietary factors in rheumatic autoimmune diseases: a recipe for therapy? Shani Dahan, Yahel Segal1 and Yehuda Shoenfeld. NATURE REVIEWS | RHEUMATOLOGY. 13 Apr 2017.
[13] Application of metabolomics in autoimmune diseases: Insight into biomarkers and pathology. J. Kang et al. / Journal of Neuroimmunology 279 (2015) 25–32
[14] Environmental Exposures and Autoimmune Diseases: Contribution of Gut Microbiome M. Firoze Khan and Hui Wang. Front. Immunol., 10 January 2020 
[15] Micronutrients in autoimmune diseases: possible therapeutic benefits of zinc and vitamin D. IngaWessels, LotharRink. Elsevier, The Journal of Nutritional Biochemistry. March 2020. 

 
Επιμέλεια Κειμένου: Επιστημονική Ομάδα Metabolomic Medicine

Συνεργαζόμαστε με ερευνητές και ιδρύματα σε όλο τον κόσμο για να παρέχουμε τις πιο προηγμένες και ακριβείς αναλύσεις.
Δείτε την κλινική

Ποιοι Είμαστε

www.metabolomicmedicine.com Η Επιστημονική Ομάδα της Metabolomic Clinic αποτελείται από εξειδικευμένους κλινικούς ιατρούς που μοιράζονται μαζί σας την εμπειρία τους στην αιχμή της σύγχρονης ιατρικής. Δείτε τους όλους
Ας κρατήσουμε επαφή.
Εγγραφείτε στο newsletter και κατεβάστε δωρεάν τον οδηγό για όσους έχουν διαγνωστεί με αυτοάνοσο νόσημα.