Δημοφιλή ¶ρθρα

Δημοφιλή ¶ρθρα

Υπηρεσίες

Χοληστερίνη & Αυτοάνοσα Νοσήματα


Το σώμα μας παράγει χοληστερίνη γιατί αυτή είναι απαραίτητη για τη λειτουργία του οργανισμού. Η χοληστερίνη παίζει ζωτικό ρόλο στην υγιή λειτουργία του ανθρώπινου σώματος.

Χοληστερίνη & Αυτοάνοσα Νοσήματα
 
Ποιος είναι ο ρόλος της χοληστερίνης στα αυτοάνοσα νοσήματα και στην αντιμετώπιση της χρόνιας φλεγμονής;
 
Πότε μπορεί να είναι βλαβερά και πότε όχι, τα αυξημένα επίπεδα χοληστερίνης;

 
Η χοληστερίνη είναι άμεσα συνδεδεμένη στο μυαλό μας με την εκδήλωση καρδιαγγειακής νόσου, όπως το έμφραγμα, η στεφανιαία νόσος ή το εγκεφαλικό επεισόδιο. Οι καρδιαγγειακές παθήσεις αποτελούν την κύρια αιτία θανάτου παγκοσμίως, γεγονός που έχει οδηγήσει δικαιολογημένα, σε προσπάθειες μείωσης του κινδύνου εμφάνισής τους.
 
Τις τελευταίες δεκαετίες, ο ρόλος της χοληστερίνης στην ανάπτυξη αυτών των παθήσεων έχει τονιστεί σημαντικά, με αποτέλεσμα τόσο το κοινό όσο και οι γιατροί να προσπαθούν να μειώσουν τα επίπεδά της.
 
Ο φόβος για την χοληστερίνη έχει διαδοθεί σε όλες τις ηλικίες. Παιδιά, έφηβοι, νέοι, μεσήλικες και ηλικιωμένοι, μετρούν τα επίπεδα χοληστερίνης τους και προσπαθούν να τα μειώσουν, για να μειώσουν τον κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων.
 
Πράγματι, η χοληστερίνη μπορεί να συμβάλλει στην ανάπτυξη αθηρωματικών πλακών, που οδηγούν σε καρδιαγγειακά νοσήματα. Ωστόσο, σήμερα γνωρίζουμε ότι η επικινδυνότητά της δεν εξαρτάται αποκλειστικά από τα επίπεδά της, οφείλεται κυρίως σε συγκεκριμένες μεταβολικές διαταραχές, που καθιστούν τη χοληστερίνη επικίνδυνη[1].
 
Όπως θα δούμε παρακάτω, μπορεί κανείς να έχει υψηλά επίπεδα χοληστερίνης, χωρίς αυτό να είναι βλαβερό για την υγεία του. Όπως μπορεί κανείς να έχει και φυσιολογικά επίπεδα και αυξημένο κίνδυνο.
 
Τα αυξημένα επίπεδα χοληστερίνης μπορούν υπό συνθήκες να είναι ωφέλιμα, ιδιαίτερα σε ασθενείς με αυτοάνοσο νόσημα ή χρόνια φλεγμονή. Αυτό δεν ισχύει βέβαια για την πλειοψηφία των ανθρώπων, όπου η αυξημένη χοληστερίνη συνήθως συνοδεύεται από αρνητικές επιπτώσεις για την υγεία.
 
Ωστόσο, τα αυξημένα επίπεδα χοληστερίνης μπορεί να είναι ωφέλιμα για συγκεκριμένες ομάδες του πληθυσμού. Σε αυτά τα άτομα η αύξηση των επιπέδων της χοληστερίνης δεν συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο, αντιθέτως, η μείωση των επιπέδων της μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις για την υγεία[2].  

 
 
Ποιος Είναι ο Ρόλος της Χοληστερίνης
 
Δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό ότι το 85% της χοληστερίνης παράγεται από τον ίδιο τον οργανισμό. Μόνο ένα μικρό κομμάτι της χοληστερίνης στο σώμα, προσλαμβάνεται μέσα από τη διατροφή. Όλα τα κύτταρα του οργανισμού παράγουν χοληστερίνη, ωστόσο η κύρια παραγωγή της συμβαίνει στο συκώτι.
 
Το σώμα μας παράγει χοληστερίνη γιατί αυτή είναι απαραίτητη για τη λειτουργία του οργανισμού. Η χοληστερίνη παίζει ζωτικό ρόλο στην υγιή λειτουργία του ανθρώπινου σώματος.
 
Συγκεκριμένα η Χοληστερίνη:
 
1. Είναι Βασικό Δομικό Συστατικό του Εγκεφάλου και του Νευρικού Συστήματος
Η χοληστερίνη είναι κρίσιμο δομικό συστατικό του εγκεφάλου και παίζει κεντρικό ρόλο στη δομή και στη λειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος.
 
2. Είναι Δομικό Συστατικό των Κυτταρικών Μεμβρανών
Η χοληστερίνη είναι βασικό συστατικό των κυτταρικών μεμβρανών. Η παρουσία της στις κυτταρικές μεμβράνες ρυθμίζει τη ρευστότητά τους, επιτρέπει την είσοδο οξυγόνου και άλλων στοιχείων στα κύτταρα και βοηθά στην προστασία των κυττάρων από παθογόνα μικρόβια και ιούς.
             
3. Συμμετέχει στην Παραγωγή Ορμονών
Η χοληστερίνη είναι πρόδρομη ουσία για την παραγωγή των στεροειδών ορμονών, όπως είναι η κορτιζόλη, η οποία έχει αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες και βοηθά στην αντιμετώπιση των φλεγμονών που προκαλούνται από λοιμώξεις. Στις στεροειδείς ορμόνες ανήκουν η προγεστερόνη, τα οιστρογόνα και η τεστοστερόνη, που αφορούν τη γονιμότητα και τα χαρακτηριστικά του φύλου. Η παραγωγή όλων των στεροειδών ορμονών βασίζεται στην παρουσία χοληστερίνης.
 
4. Είναι Απαραίτητη για τη Σύνθεση της Βιταμίνης D
Η χοληστερίνη είναι απαραίτητη για τη σύνθεση της βιταμίνης D στο δέρμα υπό την επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας. Η βιταμίνη D ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα, ρυθμίζει την ομαλή λειτουργία του και βοηθά στην άμυνα του οργανισμού απέναντι στις λοιμώξεις.
 
5. Είναι Απαραίτητη για την Παραγωγή Χολικών Οξέων
Η χοληστερίνη χρησιμοποιείται για την παραγωγή χολικών οξέων στο ήπαρ. Τα χολικά οξέα είναι ενώσεις απαραίτητες για την πέψη και απορρόφηση των λιπών, καθώς και την ενεργοποίηση των θυρεοειδικών ορμονών. Έχουν επίσης αντιμικροβιακές ιδιότητες και βοηθούν στην προστασία του εντέρου από παθογόνους μικροοργανισμούς.
 
6. Είναι Απαραίτητη για την Υγιή Λειτουργία του Ανοσοποιητικού Συστήματος
Η χοληστερίνη παίζει κεντρικό ρόλο στην ενίσχυση της δράσης του ανοσοποιητικού συστήματος έναντι παθογόνων μικροοργανισμών. Σε περιπτώσεις λοιμώξεων, τα κύτταρα του ανοσοποιητικού χρησιμοποιούν χοληστερίνη για την καταστροφή των παθογόνων μικροοργανισμών. Η χοληστερίνη και τα παράγωγά της έχουν άμεση αντιμικροβιακή δράση. Παρεμβαίνουν στην μεμβράνη των μικροβίων, διαταράσσοντας τη λειτουργία τους και συμβάλλοντας στην εξάλειψή τους.
 
7. Δεσμεύει & Απενεργοποιεί Τοξίνες στο Οργανισμό.
Η χοληστερίνη μπορεί να δεσμεύσει τοξίνες που παράγονται από βακτήρια και ιούς, εμποδίζοντας την είσοδό τους στα κύτταρα και μειώνοντας τη βλαβερή τους δράση.
 
Η Χοληστερίνη είναι μια από τις πιο ζωτικές ουσίες στον ανθρώπινο οργανισμό, γι’ αυτό και όλα τα κύτταρα παράγουν χοληστερίνη.
 
Καθώς το 85% της χοληστερίνης παράγεται από το ίδιο το σώμα, η πρόσληψη χοληστερίνης από τη διατροφή μας δεν επηρεάζει τα επίπεδα χοληστερίνης στο αίμα. Το σώμα μειώνει ή αυξάνει την παραγωγή χοληστερίνης, ώστε να διατηρήσει τη συγκέντρωσή της στο αίμα σταθερή[3].
 
Κάθε άνθρωπος έχει γενετικά προκαθορισμένα επίπεδα χοληστερίνης, τα οποία αυξάνονται ή μειώνονται ανάλογα με τις ανάγκες του οργανισμού, την ηλικία, τον τρόπο ζωής, την ύπαρξη λοιμώξεων, φλεγμονών και άλλων παραγόντων.  
 

 
Πότε η Χοληστερίνη Γίνεται Βλαβερή;
 
Πώς συμβαίνει όμως μια τόσο ζωτική ουσία να γίνεται βλαβερή;
 
Η χοληστερίνη για να μεταφερθεί από το συκώτι στα υπόλοιπα όργανα, περιβάλλεται από ειδικές πρωτεΐνες που ονομάζονται λιπο-πρωτεΐνες. Οι δύο πιο γνωστές είναι η «κακή χοληστερίνη» LDL και η «καλή χοληστερίνη» HDL.
 
H LDL δεν είναι από τη φύση της «κακή». Είναι ένα σωματίδιο που λειτουργεί ως όχημα που μεταφέρει τη χοληστερίνη στο αίμα και στους ιστούς.
 
Ωστόσο, η LDL επηρεάζεται σημαντικά από την μεταβολική κατάσταση του οργανισμού. Η αυξημένη κατανάλωση επεξεργασμένων τροφών που περιέχουν πρόσθετη ζάχαρη σε διάφορες μορφές και ονόματα, επεξεργασμένα φυτικά λιπαρά, ενισχυτικά γεύσης και άλλα χημικά πρόσθετα, έχουν βλαβερή επίδραση στα LDL σωματίδια και τα μετατρέπουν σε μικρά-πυκνά σωματίδια, που είναι πολύ επικίνδυνα για την υγεία.     

 
 

Εικόνα: η προσκόλληση ζάχαρης στα σωματίδια χοληστερίνης LDL, τα μετατρέπει σε επικίνδυνα μικρά σωματίδια χοληστερίνης που προκαλούν αθηρωμάτωση.
 
 
Η πρόσθετη ζάχαρη μπορεί να βρίσκεται στις τροφές σε διάφορες μορφές και ονόματα, συμπεριλαμβανομένων των εξής: γλυκόζη, δεξτρόζη, μαλτοδεξτρίνη, φρουκτόζη, ζάχαρη καρύδας, μαύρη ζάχαρη, αγάπη, συμπυκνωμένος χυμός μύλου, χυμός σταφυλιού, ζάχαρη από ζαχαροκάλαμο και άλλα.
 
Τα επεξεργασμένα φυτικά λιπαρά, αφορούν βιομηχανικά λιπαρά που έχουν υποστεί πολύ υψηλό βαθμό επεξεργασίας και παράγουν μεγάλο βαθμό τοξικών παραγώγων όταν μεταβολίζονται στο ανθρώπινο σώμα. Τα πιο κοινά φυτικά έλαια που περιέχονται στις επεξεργασμένες τροφές και επηρεάζουν αρνητικά τα σωματίδια χοληστερίνης είναι τα εξής: ηλιέλαιο, καλαμποκέλαιο, σογιέλαιο, βαμβακέλαιο, φοινικέλαιο, κραμβέλαιο, ριζέλαιο και οι μαργαρίνες[4].

 
 

Εικόνα: Η κατανάλωση υψηλά επεξεργασμένων τροφών που περιέχουν πρόσθετη ζάχαρη, σπορέλαια, χρωστικές και πρόσθετα χημικά, έχουν αρνητική επίδραση στη χοληστερίνη που κυκλοφορεί στο σώμα μας.
 
 
Όταν αυτά τα μικρά-πυκνά σωματίδια εισέρχονται στους ιστούς ή στο τοίχωμα των αγγείων, προκαλούν φλεγμονή, θρόμβωση και διακοπή της αιματικής κυκλοφορίας.
 
Οι κύριες μεταβολικές διαταραχές που προκύπτουν από την πρόσληψη υψηλά επεξεργασμένων τροφών, είναι η αντίσταση στην ινσουλίνη, η αυξημένη οξείδωση του οργανισμού και η αλλοίωση του μικροβιώματος, που οδηγούν σε αυξημένη παρουσία μικρών-πυκνών σωματιδίων.
 
Δυστυχώς πάνω από το 90% του πληθυσμού, στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ, καταναλώνει υψηλά επεξεργασμένες τροφές και έχει μεταβολικές διαταραχές που οδηγούν στην αυξημένη παρουσία μικρών-πυκνών σωματιδίων[5][6][7][8].
 
Τα σπορέλαια και τα επεξεργασμένα φυτικά έλαια μειώνουν τα επίπεδα χοληστερίνης, γιατί περιέχουν μόρια που μοιάζουν με την χοληστερίνη που παράγεται στον ανθρώπινο οργανισμό (φυτικές στερόλες). Έτσι το σώμα νομίζει ότι έχει αρκετή χοληστερίνη και μειώνει την παραγωγή της, ωστόσο αυτό δεν είναι ωφέλιμο για την υγεία μας και θα δούμε παρακάτω γιατί.
 
Στην πιο καλά σχεδιασμένη κλινική μελέτη που έχει γίνει μέχρι σήμερα, αντικαταστάθηκαν τα κορεσμένα ζωικά λιπαρά με φυτικά λιπαρά πλούσια σε λινολεϊκό οξύ (καλαμποκέλαιο και φυτικές μαργαρίνες). Η μελέτη αφορούσε 10.000 περίπου άτομα, που παρακολουθήθηκαν για ένα έτος και πάνω. Οι μισοί συμμετέχοντες έλαβαν κυρίως κορεσμένα ζωικά λιπαρά από τη διατροφή τους, ενώ οι άλλοι μισοί έλαβαν κυρίως φυτικά λιπαρά από καλαμποκέλαιο και μαργαρίνη.
 
Στην ομάδα που έλαβε τα φυτικά λιπαρά, τα επίπεδα χοληστερίνης μειώθηκαν κατά 14%. Ωστόσο, για κάθε 30 mg/dl μείωσης των επιπέδων της χοληστερίνης καταγράφηκε 22% αύξηση του κινδύνου θανάτου[9].
 
Επιπρόσθετα, στην ομάδα που έλαβε τα φυτικά λιπαρά, ο κίνδυνος για καρδιαγγειακό επεισόδιο αυξήθηκε κατά 54%.

 
 
Πότε τα Αυξημένα Επίπεδα Χοληστερίνης δεν Συνδέονται με Αυξημένο Κίνδυνο
 
Η πρόσληψη λιπαρών που δεν έχουν υποστεί υψηλή επεξεργασία είναι θετική για την υγεία, καθώς έχουν αντιοξειδωτικές ιδιότητες και ενισχύουν τις φυσιολογικές διεργασίες του οργανισμού. Τέτοια λιπαρά είναι το λάδι ελιάς, το βούτυρο, το μη επεξεργασμένο λάδι καρύδας, το λάδι αβοκάντο και τα λιπαρά που περιέχονται στους ξηρούς καρπούς.
 
Η αφαίρεση από τη διατροφή των επεξεργασμένων φυτικών λιπαρών, οδηγεί σε αύξηση των επιπέδων χοληστερίνης στο αίμα. Ωστόσο, η χοληστερίνη που κυκλοφορεί αποτελείται από μεγάλα λειτουργικά σωματίδια LDL, που δεν συνδέονται με αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο.

 

 
Εικόνα: τα αυξημένα επίπεδα χοληστερίνης όταν οφείλονται στην παρουσία μεγάλων φυσιολογικών σωματιδίων LDL συνδέονται με χαμηλό κίνδυνο νόσου.

 
Αντιθέτως, η αυξημένη παρουσία μεγάλων φυσιολογικών σωματιδίων LDL, έχει θετική επίδραση στους μηχανισμούς επούλωσης και επιτρέπει την αποτελεσματικότερη ύφεση της φλεγμονής.
 
Σε συνθήκες φλεγμονής αυξάνονται οι ανάγκες του οργανισμού σε χοληστερίνη, για την αποκατάσταση των βλαβών στους ιστούς, την παραγωγή ορμονών και την ομαλή λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος[10].
 
Έτσι, ένα άτομο μπορεί να έχει υψηλή χοληστερίνη χωρίς να ανήκει σε ομάδα αυξημένου καρδιαγγειακού κινδύνου.
 
Η σωστή αξιολόγηση του κινδύνου σε ένα άτομο είναι ζωτικής σημασίας, καθώς τα επίπεδα χοληστερίνης μπορεί να αυξάνονται με υγιεινή διατροφή. Σε αυτές τις περιπτώσεις, όταν βελτιώνονται η αντίσταση στην ινσουλίνη, το σωματικό βάρος, τα επίπεδα τριγλυκεριδίων, η HDL, το σπλαχνικό λίπος, τα επίπεδα ενέργειας και οι δείκτες φλεγμονής, η αύξηση της χοληστερίνης δεν υποδεικνύει αυξημένο κίνδυνο και δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως παθολογική.
 
Αυτή η συνθήκη αφορά άτομα που αποφεύγουν τις επεξεργασμένες τροφές, έχουν μειωμένη πρόσληψη υδατανθράκων και δεν έχουν αντίσταση στην ινσουλίνη.
 
Όταν κάποιος προσπαθεί να επιλύσει την αντίσταση στην ινσουλίνη, να διορθώσει τις ελλείψεις του οργανισμού του και να βελτιώσει τη διατροφή και τον τρόπο ζωής του, μπορεί να παρατηρήσει αύξηση της χοληστερίνης. Αυτή δεν συνδέεται με αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο, αντιθέτως, πρόκειται για μια φυσιολογική λειτουργία του οργανισμού που δεν πρέπει να διακοπεί και δεν πρέπει να ανησυχεί, εφόσον πληρούνται οι μεταβολικές συνθήκες που περιγράφηκαν παραπάνω.


 

Βιβλιογραφικές αναφορές:

[1] Sagar B. Dugani, M. Vinayaga Moorthy, Chunying Li, Olga V. Demler, Alawi A. Alsheikh-Ali, Paul M Ridker, Robert J. Glynn, Samia Mora. Association of Lipid, Inflammatory, and Metabolic Biomarkers With Age at Onset for Incident Coronary Heart Disease in Women. JAMA Cardiology, 2021; DOI: 10.1001/jamacardio.2020.7073
[2] Lipid metabolism in autoimmune rheumatic disease: implications for modern and conventional therapies. Journal of Clinical Investigation. Robinson G. et al Clin Invest. 2022;132(2)
[3] Why You Should No Longer Worry About Cholesterol in Food. Cleveland Clinic, January 15, 2021.
[4] Shanahan, Catherine. Dark Calories: How Vegetable Oils Destroy Our Health and How We Can Get It Back (p. iv). Hachette Books. June 2024.
[5] O’Hearn, M., Lauren, B. N., Wong, J. B., Kim, D. D., & Mozaffarian, D. (2022). Trends and Disparities in Cardiometabolic Health Among U.S. Adults, 1999-2018. Journal of the American College of Cardiology, 80(2), 138-151. https://doi.org/10.1016/j.jacc.2022.04.046
[6] The Global Epidemic of the Metabolic Syndrome Mohammad G. Saklayen Curr Hypertens Rep. 2018
[7] Metabolic syndrome across Europe: different clusters of risk factors  Angelo Scuteri et al. Eur J Prev Cardiol . 2015 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24647805/
[8] Gerber, P. A., Thalhammer, C., Schmied, C., Spring, S., Amann-Vesti, B., Spinas, G. A., & Berneis, K. (2013). Small, Dense LDL Particles Predict Changes in Intima Media Thickness and Insulin Resistance in Men with Type 2 Diabetes and Prediabetes – A Prospective Cohort Study. PLOS ONE, 8(8), e72763. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0072763
[9] Re-evaluation of the traditional diet-heart hypothesis: analysis of recovered data from Minnesota Coronary Experiment (1968-73). BMJ 2016; 353 (Published 12 April 2016)
[10] Tsoupras, A., Lordan, R., & Zabetakis, I. (2018). Inflammation, not Cholesterol, Is a Cause of Chronic Disease. Nutrients, 10(5). https://doi.org/10.3390/nu10050604
Επιμέλεια Κειμένου: Επιστημονική Ομάδα Metabolomic Medicine

Συνεργαζόμαστε με ερευνητές και ιδρύματα σε όλο τον κόσμο για να παρέχουμε τις πιο προηγμένες και ακριβείς αναλύσεις.
Δείτε την κλινική

Ποιοι Είμαστε

www.metabolomicmedicine.com Η Επιστημονική Ομάδα της Metabolomic Clinic αποτελείται από εξειδικευμένους κλινικούς ιατρούς που μοιράζονται μαζί σας την εμπειρία τους στην αιχμή της σύγχρονης ιατρικής. Δείτε τους όλους
Ας κρατήσουμε επαφή.
Εγγραφείτε στο newsletter και κατεβάστε δωρεάν τον οδηγό για όσους έχουν διαγνωστεί με αυτοάνοσο νόσημα.