Δημοφιλή Άρθρα
- Χρόνια και Αυτοάνοσα Νοσήματα - Θεραπεύοντας την Αιτία
- Αυτοάνοσα Νοσήματα
- Συμμετοχή του Dr. Τσουκαλά στο International Congress of Rural Medicine στο Τόκυο
- Metabolomic Analysis®
- Τελομερή & αντιγήρανση
- Διεθνής δημοσιότητα στη μελέτη μας για το άσθμα και τη διατροφή
- Νόσος του Crohn, Ελκώδης Κολίτιδα & Νοσήματα του Γαστρεντερικού
- Τέλος Εποχής για τη Χοληστερίνη
- Η σχέση του στρες με τα αυτοάνοσα νοσήματα
- Αυτοάνοσα όταν το Σώμα Χάνει την Ισορροπία του
- Προληπτικές εξετάσεις: 3 λόγοι που θα σας κάνουν να σκεφτείτε μια νέα προσέγγιση
- Αυτοάνοσα νοσήματα και εφαρμογή της Μεταβολομικής (video)
- Θυρεοειδής o Ρυθμιστής του Μεταβολισμού
- Ρευματοειδής Αρθρίτιδα & Οστεοαρθρίτιδα
- Χρήσιμοι Σύνδεσμοι
- Χρόνια και Αυτοάνοσα Νοσήματα - Θεραπεύοντας την Αιτία
- Αυτοάνοσα Νοσήματα
- Συμμετοχή του Dr. Τσουκαλά στο International Congress of Rural Medicine στο Τόκυο
- Metabolomic Analysis®
- Τελομερή & αντιγήρανση
- Διεθνής δημοσιότητα στη μελέτη μας για το άσθμα και τη διατροφή
- Νόσος του Crohn, Ελκώδης Κολίτιδα & Νοσήματα του Γαστρεντερικού
- Τέλος Εποχής για τη Χοληστερίνη
- Η σχέση του στρες με τα αυτοάνοσα νοσήματα
- Αυτοάνοσα όταν το Σώμα Χάνει την Ισορροπία του
- Προληπτικές εξετάσεις: 3 λόγοι που θα σας κάνουν να σκεφτείτε μια νέα προσέγγιση
- Αυτοάνοσα νοσήματα και εφαρμογή της Μεταβολομικής (video)
- Θυρεοειδής o Ρυθμιστής του Μεταβολισμού
- Ρευματοειδής Αρθρίτιδα & Οστεοαρθρίτιδα
Υπηρεσίες
Δείτε επίσης
Δείτε επίσης
Αυτοάνοσα νοσήματα και εφαρμογή της Μεταβολομικής (video)
Ο Dr. Τσουκαλάς παρουσίασε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης τα τελευταία ευρήματα από την κλινική εμπειρία και το ερευνητικό έργο πάνω στην αιτιολογική διάγνωση και θεραπεία των αυτοάνοσων και χρονίων νοσημάτων χρησιμοποιώντας διαγνωστικές εξετάσεις νέας γενιάς.
Βιταμίνη Κ2 ο ρόλος της στην υγεία της καρδιάς και των οστών
Δρ. Τσιλιμιδός Γεράσιμος MD, PhD
Γενικός Ιατρός
Metabolomic Medicine
Η βιταμίνη Κ2 και ο ρόλος της στην υγεία της καρδιάς και των οστών
Πόση βιταμίνη Κ2 χρειαζόμαστε;
Οι βέλτιστες ποσότητες βιταμίνης Κ2 δεν είναι ακόμη ξεκάθαρες, αλλά με βάση την κλινική μας εμπειρία βλέπουμε ότι 150-200 μικρογραμμάρια βιταμίνης Κ2 είναι αρκετά, ώστε να ενεργοποιήσουν τις πρωτεΐνες που εξαρτώνται από τη Κ2 στο σώμα μας, να οδηγήσουν το ασβέστιο, όπου πρέπει (οστά) και να το απομακρύνουν από μέρη που συσσωρεύεται (αρτηρίες).
Σχεδόν το 80% του πληθυσμού δεν προσλαμβάνουν αρκετή βιταμίνη Κ2 από τη διατροφή τους, παρόμοιο ποσοστό δηλαδή της ανεπάρκειας σε βιταμίνη D. Έτσι ο οργανισμός είναι ευάλωτος σε μια σειρά από χρόνιες ασθένειες, συμπεριλαμβανομένων:
Άλλη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Science, έδειξε ότι η βιταμίνη Κ2 χρησιμεύει στην ομαλή λειτουργία των μιτοχρονδρίων (τα μιτοχόνδρια είναι τα εργοστάσια παραγωγή ενέργειας των κυττάρων. Η δυσλειτουργία των μιτοχόνδριων συνδέεται με πληθώρα χρονίων προβλημάτων υγείας). Η Κ2 ως μιτοχονδριακός βοηθά έτσι τη διατήρηση κανονικής παραγωγής ενέργειας σε περιπτώσεις ασθενειών με μιτοχονδριακή δυσλειτουργία, όπως πχ. στη νόσο του Parkinson. Σημαντικές μελέτες συσχετίζουν τη βιταμίνη Κ2 με τη μείωση της επίπτωσης καρκίνου του προστάτη, αλλά και των non-Hodgkin λεμφωμάτων.
Ποια η αλληλεπίδραση της βιταμίνης Κ2 με τη D και το ασβέστιο
Μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2014 στο British Medical Journal και παρακολούθησε περίπου 60.000 γυναίκες ηλικιών 39 έως 74 για μια χρονική περίοδο 20 ετών, απέδειξε πως το ασβέστιο που έλαβαν οι εν λόγω γυναίκες από γαλακτοκομικά προϊόντα, όχι μόνο δεν τις προστάτευσε από οστεοπενία και οστεοπόρωση, αλλά αύξησε και το κίνδυνο θανάτου από καρδιαγγειακή νόσο.
Άλλες μελέτες συσχετίζουν την οστεοπόρωση με τις καρδιαγγειακές νόσους και αυτό το γεγονός δεν είναι τυχαίο. Η έλλειψη ασβεστίου είναι η μια από τις κύριες αιτίες οστεοπόρωσης. Όμως η γενική προτροπή για κατανάλωση γαλακτοκομικών ή/και συμπληρωμάτων που περιέχουν ασβέστιο δε βελτιώνει την πορεία της νόσου κι αυτό γιατί ανεξάρτητα από τη λήψη του, εξαιρετική σημασία παίζει η πορεία του ασβεστίου μέσα στο αίμα.
Είναι γνωστή επίσης, η συμβολή της βιταμίνης D για την υγεία, που κυρίως παράγουμε με την έκθεσή μας στην ηλιακή ακτινοβολία. Συνήθως όταν έχουμε έλλειψή της, παίρνουμε συμπλήρωμα. Όμως δεν αρκεί η μεμονωμένη λήψη βιταμίνης D, αν δε συνδυάζεται με ταυτόχρονη των συν-παράγοντων της βιταμίνης D (ένας εκ των οποίων είναι η Κ2).
Η λήψη βιταμίνης D στο σώμα μας οδηγεί στη δημιουργία πρωτεϊνών, που εξαρτούν τη δράση τους από τη βιταμίνη Κ2, και βοηθούν στη καλύτερη μεταφορά του ασβεστίου προς τα οστά. Αν δεν υπάρχει Κ2 στον οργανισμό μας, η οστεοκαλσίνη καθίσταται αδρανής και το ασβέστιο κυκλοφορεί ελεύθερα στο αίμα μας.
Γι' αυτό και είναι σημαντική η συν-χορήγηση βιταμινών D και Κ2. Επίσης, το μαγνήσιο αποτελεί ένα σημαντικό συμπαίκτη για την ορθή λειτουργία του ασβεστίου στον οργανισμό μας. Αν υπάρχει έλλειψη μαγνησίου, η λήψη ασβεστίου μέσω συμπληρώματος επιδεινώνει την κατάσταση. Η Κ2 και το μαγνήσιο αλληλοσυμπληρώνονται.
Χρειάζεται η Κ2 κατά την εγκυμοσύνη;
Ενώ λοιπόν η Κ2 είναι πολύ σημαντική για την πρόληψη πολλών χρόνιων νοσημάτων, είναι εξαιρετικά χρήσιμη για τις γυναίκες που προσπαθούν να συλλάβουν, τις έγκυες και την υγιή ανάπτυξη των εμβρύων (ανάπτυξη δοντιών, σωστής διαμόρφωσης του προσώπου, ισχυρά οστά). Επίσης καθόλη τη διάρκεια της παιδικής και εφηβικής ηλικίας (κύρια δόντια, πρόληψη τερηδόνας και σωστής μορφοποίησης σκελετού).
Τι μας περιμένει στο μέλλον;
Έχει βρεθεί ήδη πως αυξημένα επίπεδα της βιταμίνης Κ2 στο αίμα σχετίζονται με αυξημένα επίπεδα οστεοκαλσίνης. Έρευνες σε πειραματόζωα δείχνουν ότι η οστεοκαλσίνη παίζει ρόλο στη ρύθμιση της δραστηριότητας της ινσουλίνης. Μέσω της απελευθέρωσης ορμόνης από το λιπώδη ιστό, αυξάνει την ευαισθησία των κυττάρων στην ινσουλίνη. Έτσι, η βιταμίνη Κ2 μπορεί να μειώνει την αντίσταση στην ινσουλίνη και να βελτιώνει το μεταβολικό σύνδρομο.
Μελέτες ενισχύουν το ρόλο της βιταμίνης Κ2 στους χόνδρους των αρθρώσεων και της φλεγμονής, που παρατηρείται στις αρθρίτιδες. Τελευταία επιστημονικά δεδομένα την συνδυάζουν με τη βελτίωση της ελαστικότητας του δέρματος και την αντι-γήρανση γενικότερα.
Επιπλέον, κάποια φάρμακα (στατίνες) μπορούν να μειώσουν τη Κ2, σύμφωνα με μελετητές (Expert Review of Clinical Pharmacology) και να αυξήσουν τον κίνδυνο αποτιτανώσεων στις αρτηρίες (American College of Cardiology). Έτσι, εκτός από το συνένζυμο Q10, που πρέπει να παίρνει κανείς μαζί με τη στατίνη, χρειάζεται να αξιολογείται και η λήψη συμπληρώματος βιταμίνης Κ2.
Βιβλιογραφικές αναφορές
Γενικός Ιατρός
Metabolomic Medicine
Η βιταμίνη Κ2 και ο ρόλος της στην υγεία της καρδιάς και των οστών
Η βιταμίνη Κ είναι μια λιποδιαλυτή βιταμίνη, κυρίως γνωστή για το ρόλο που διαδραματίζει στην πήξη του αίματος. Η ανακάλυψή της τη δεκαετία του 1930 ώθησε τους ερευνητές σε ένα πλήθος μελετών, που με τα χρόνια οδήγησαν και σε άλλες πολύ σημαντικές δράσεις της.
Η βιταμίνη Κ βρίσκεται στις εξής βασικές μορφές:
-
Η Βιταμίνη Κ1 ή φυλλοκινόνη, βρίσκεται κυρίως στα πράσινα λαχανικά και η έλλειψή της είναι σπάνια. Μεταβολίζεται στο ήπαρ και ρυθμίζει τους παράγοντες πήξης του αίματος. Ασθενείς υπό αντιπηκτική θεραπεία πρέπει να ρυθμίζουν τη δοσολογία της Κ1 και της Κ2, λόγω της ανταγωνιστικής δράσης της στα φάρμακα αυτά. Απορροφάται στο λεπτό έντερο και μεταφέρεται στο ήπαρ.
-
Η βιταμίνη Κ2 ή μενακινόνη, βρίσκεται στο λίπος ζωικών τροφών αλλά παράγεται και από βακτήρια στο ανθρώπινο γαστρεντερικό σύστημα. Η έλλειψή της είναι συχνότερη. Οδηγείται κατευθείαν στα τοιχώματα των αιμοφόρων αγγείων, στα οστά και τους ιστούς, εκτός του ήπατος. Η Κ2 είναι εξαιρετικά σημαντική για την ενίσχυση των οστών και τη διατήρηση καθαρών περιοχών, όπως οι αρτηρίες και οι μαλακοί ιστοί από την υπερβολική εναπόθεση ασβεστίου.
Η έλλειψη της συνδέεται με συσσώρευση ασβεστίου στο τοίχωμα των αρτηριών (αρτηριοσκλήρυνση). Είναι πολύ διαφορετική από την Κ1 και στη βιοχημεία της εμπλέκονται 2 πρωτεΐνες που έχουν άμεση σχέση με την διαχείριση του ασβεστίου στον οργανισμό (η πρωτεΐνη Matrix-Gla και η οστεοκαλσίνη). Το Gla είναι συντόμευση του γλουταμινικού οξέος, το οποίο εισέρχεται εντός των κυττάρων στα τοιχώματα των αρτηριών, συνδέεται με το ασβέστιο και το απομακρύνει από την επένδυση των αιμοφόρων αγγείων. Στη συνέχεια, διευκολύνει την ενσωμάτωση του ασβεστίου στα οστά (και τα δόντια) με τη βοήθεια της οστεοκαλσίνης. Η οστεοκαλσίνη αποτελεί τη δεύτερη σε ποσότητα πρωτεΐνη του σώματός μας μετά το κολλαγόνο.
- Οι βιταμίνες Κ3, Κ4 και Κ5 είναι συνθετικές μορφές.
- ΜΚ-4 (μενακινόνη-4), βραχείας αλυσίδας μορφή της βιταμίνης Κ2, που μπορεί να βρεθεί στο βούτυρο, στον κρόκο αυγού και γενικά στα ζωικά προϊόντα. Η ΜΚ-4 είναι υδατοδιαλυτή, με πολύ μικρό χρόνο ήμι-ζωής (χρόνος που μια ουσία παραμένει στο αίμα μέχρι το σώμα να την μεταβολίσει και να την αποβάλει. Μια ουσία με μικρό χρόνο ημιζωής αποβάλλεται σύντομα από το σώμα και δεν προλαβαίνει να δράσει). Αυτό την καθιστά μη αποτελεσματική μορφή ως διατροφικό συμπλήρωμα.
- ΜΚ-7 (μενακινόνη-7), μακράς αλυσίδας μορφή της βιταμίνης Κ2 που βρίσκεται σε τρόφιμα που έχουν υποστεί ζύμωση (πχ. ιαπωνικό natto). Έχει περισσότερες εφαρμογές λόγω μεγαλύτερης ημιζωής, άρα αναπτύσσει καλύτερα επίπεδα στο αίμα, σε σχέση με την ΜΚ-4 και πιο αποτελεσματική δράση στην αφαίρεση του ασβεστίου από το τοίχωμα των αρτηριών και την εναπόθεση του στα οστά.
Πόση βιταμίνη Κ2 χρειαζόμαστε;
Οι βέλτιστες ποσότητες βιταμίνης Κ2 δεν είναι ακόμη ξεκάθαρες, αλλά με βάση την κλινική μας εμπειρία βλέπουμε ότι 150-200 μικρογραμμάρια βιταμίνης Κ2 είναι αρκετά, ώστε να ενεργοποιήσουν τις πρωτεΐνες που εξαρτώνται από τη Κ2 στο σώμα μας, να οδηγήσουν το ασβέστιο, όπου πρέπει (οστά) και να το απομακρύνουν από μέρη που συσσωρεύεται (αρτηρίες).
Σχεδόν το 80% του πληθυσμού δεν προσλαμβάνουν αρκετή βιταμίνη Κ2 από τη διατροφή τους, παρόμοιο ποσοστό δηλαδή της ανεπάρκειας σε βιταμίνη D. Έτσι ο οργανισμός είναι ευάλωτος σε μια σειρά από χρόνιες ασθένειες, συμπεριλαμβανομένων:
- Οστεοπόρωση
- Καρδιαγγειακή νόσος
- Οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου / ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο
- Αποτιτανώσεις
- Παθήσεις εγκεφάλου
- Καρκίνος
Άλλη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Science, έδειξε ότι η βιταμίνη Κ2 χρησιμεύει στην ομαλή λειτουργία των μιτοχρονδρίων (τα μιτοχόνδρια είναι τα εργοστάσια παραγωγή ενέργειας των κυττάρων. Η δυσλειτουργία των μιτοχόνδριων συνδέεται με πληθώρα χρονίων προβλημάτων υγείας). Η Κ2 ως μιτοχονδριακός βοηθά έτσι τη διατήρηση κανονικής παραγωγής ενέργειας σε περιπτώσεις ασθενειών με μιτοχονδριακή δυσλειτουργία, όπως πχ. στη νόσο του Parkinson. Σημαντικές μελέτες συσχετίζουν τη βιταμίνη Κ2 με τη μείωση της επίπτωσης καρκίνου του προστάτη, αλλά και των non-Hodgkin λεμφωμάτων.
Ποια η αλληλεπίδραση της βιταμίνης Κ2 με τη D και το ασβέστιο
Μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2014 στο British Medical Journal και παρακολούθησε περίπου 60.000 γυναίκες ηλικιών 39 έως 74 για μια χρονική περίοδο 20 ετών, απέδειξε πως το ασβέστιο που έλαβαν οι εν λόγω γυναίκες από γαλακτοκομικά προϊόντα, όχι μόνο δεν τις προστάτευσε από οστεοπενία και οστεοπόρωση, αλλά αύξησε και το κίνδυνο θανάτου από καρδιαγγειακή νόσο.
Άλλες μελέτες συσχετίζουν την οστεοπόρωση με τις καρδιαγγειακές νόσους και αυτό το γεγονός δεν είναι τυχαίο. Η έλλειψη ασβεστίου είναι η μια από τις κύριες αιτίες οστεοπόρωσης. Όμως η γενική προτροπή για κατανάλωση γαλακτοκομικών ή/και συμπληρωμάτων που περιέχουν ασβέστιο δε βελτιώνει την πορεία της νόσου κι αυτό γιατί ανεξάρτητα από τη λήψη του, εξαιρετική σημασία παίζει η πορεία του ασβεστίου μέσα στο αίμα.
Είναι γνωστή επίσης, η συμβολή της βιταμίνης D για την υγεία, που κυρίως παράγουμε με την έκθεσή μας στην ηλιακή ακτινοβολία. Συνήθως όταν έχουμε έλλειψή της, παίρνουμε συμπλήρωμα. Όμως δεν αρκεί η μεμονωμένη λήψη βιταμίνης D, αν δε συνδυάζεται με ταυτόχρονη των συν-παράγοντων της βιταμίνης D (ένας εκ των οποίων είναι η Κ2).
Η λήψη βιταμίνης D στο σώμα μας οδηγεί στη δημιουργία πρωτεϊνών, που εξαρτούν τη δράση τους από τη βιταμίνη Κ2, και βοηθούν στη καλύτερη μεταφορά του ασβεστίου προς τα οστά. Αν δεν υπάρχει Κ2 στον οργανισμό μας, η οστεοκαλσίνη καθίσταται αδρανής και το ασβέστιο κυκλοφορεί ελεύθερα στο αίμα μας.
Γι' αυτό και είναι σημαντική η συν-χορήγηση βιταμινών D και Κ2. Επίσης, το μαγνήσιο αποτελεί ένα σημαντικό συμπαίκτη για την ορθή λειτουργία του ασβεστίου στον οργανισμό μας. Αν υπάρχει έλλειψη μαγνησίου, η λήψη ασβεστίου μέσω συμπληρώματος επιδεινώνει την κατάσταση. Η Κ2 και το μαγνήσιο αλληλοσυμπληρώνονται.
Χρειάζεται η Κ2 κατά την εγκυμοσύνη;
Ενώ λοιπόν η Κ2 είναι πολύ σημαντική για την πρόληψη πολλών χρόνιων νοσημάτων, είναι εξαιρετικά χρήσιμη για τις γυναίκες που προσπαθούν να συλλάβουν, τις έγκυες και την υγιή ανάπτυξη των εμβρύων (ανάπτυξη δοντιών, σωστής διαμόρφωσης του προσώπου, ισχυρά οστά). Επίσης καθόλη τη διάρκεια της παιδικής και εφηβικής ηλικίας (κύρια δόντια, πρόληψη τερηδόνας και σωστής μορφοποίησης σκελετού).
Τι μας περιμένει στο μέλλον;
Έχει βρεθεί ήδη πως αυξημένα επίπεδα της βιταμίνης Κ2 στο αίμα σχετίζονται με αυξημένα επίπεδα οστεοκαλσίνης. Έρευνες σε πειραματόζωα δείχνουν ότι η οστεοκαλσίνη παίζει ρόλο στη ρύθμιση της δραστηριότητας της ινσουλίνης. Μέσω της απελευθέρωσης ορμόνης από το λιπώδη ιστό, αυξάνει την ευαισθησία των κυττάρων στην ινσουλίνη. Έτσι, η βιταμίνη Κ2 μπορεί να μειώνει την αντίσταση στην ινσουλίνη και να βελτιώνει το μεταβολικό σύνδρομο.
Μελέτες ενισχύουν το ρόλο της βιταμίνης Κ2 στους χόνδρους των αρθρώσεων και της φλεγμονής, που παρατηρείται στις αρθρίτιδες. Τελευταία επιστημονικά δεδομένα την συνδυάζουν με τη βελτίωση της ελαστικότητας του δέρματος και την αντι-γήρανση γενικότερα.
Πώς ξέρουμε αν μας λείπει η Κ2;
Επιπλέον, κάποια φάρμακα (στατίνες) μπορούν να μειώσουν τη Κ2, σύμφωνα με μελετητές (Expert Review of Clinical Pharmacology) και να αυξήσουν τον κίνδυνο αποτιτανώσεων στις αρτηρίες (American College of Cardiology). Έτσι, εκτός από το συνένζυμο Q10, που πρέπει να παίρνει κανείς μαζί με τη στατίνη, χρειάζεται να αξιολογείται και η λήψη συμπληρώματος βιταμίνης Κ2.
Βιβλιογραφικές αναφορές
- Effect of calcium supplements on risk of myocardial infarction and cardiovascular events: meta-analysis BMJ 2010; 341 doi: https://doi.org/10.1136/bmj.c3691 (Published 29 July 2010) Cite this as: BMJ 2010;341:c3691
- Health claims for functional foods BMJ 2004; 328 doi: https://doi.org/10.1136/bmj.328.7433.180 (Published 22 January 2004) Cite this as: BMJ 2004;328:180
- http://articles.mercola.com/sites/articles/archive/2012/12/16/vitamin-k2.aspx
- Effect of calcium supplements on risk of myocardial infarction and cardiovascular events: meta-analysis
- BMJ 2010; 341 doi: https://doi.org/10.1136/bmj.c3691 (Published 29 July 2010) Cite this as: BMJ 2010;341:c3691
- Milk intake and risk of mortality and fractures in women and men: cohort studies
- http://www.amazon.com/Vitamin-K2-Missing-Nutrient-Health/dp/149697087X
- BMJ 2014; 349 doi: https://doi.org/10.1136/bmj.g6015 (Published 28 October 2014) Cite this as: BMJ 2014;349:g6015
- Calcium supplements with or without vitamin D and risk of cardiovascular events: reanalysis of the Women’s Health Initiative limited access dataset and meta-analysis BMJ 2011; 342 doi: https://doi.org/10.1136/bmj.d2040 (Published 19 April 2011) Cite this as: BMJ 2011;342:d2040
Ειδικός Γενικός Οικογενειακός Ιατρός
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου "Universita` degli Studi di Napoli, Federico II"
Πρόεδρος του European Institute of Nutritional Medicine
Ειδικός Γενικός Οικογενειακός Ιατρός
Διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Μέλος του European Institute of Nutritional Medicine.
Ενδοκρινολόγος-Διαβητολόγος
Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης
Ενδροκρινολόγος - Διαβητολόγος, Mέλος της Ελληνικής Ενδοκρινολογικής Εταιρείας
Ιατρός / Χειρουργός Ιατρικής, Χειρουργικής, Αναισθησιολογίας και Αναζωογόνησης, Επιστήμη της Διατροφής στο Πανεπιστήμιο της Παβίας
Ιατρός / Παιδίατρος, Ιατρικής και χειρουργικής του Πανεπιστημίου της Βερόνα, με ειδίκευση στην παιδιατρική και έμφαση στην αλλεργιολογία και παιδιατρική πνευμονολογία.
Ιατρός / Παθολόγος, με εξειδίκευση στην εσωτερική παθολογία στο πανεπιστήμιο της Παβίας, Ιταλία.
Μοριακή Βιολόγος, Μεταπτυχιακή Ειδίκευση MSc by Research in Biomedical Sciences, University of Edinburgh.
Κάτοχος πιστοποίησης Μεταβολομικής και Διατροφικής Ιατρικής του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Διατροφικής Ιατρικής, EINuM.
Κλινική Διατροφολόγος
Πτυχιούχος του Πανεπιστημίου "Universita` degli Studi di MIlano"
Γεν. Γραμματέας του European Institute of Nutritional Medicine
Βιολόγος Διατροφολόγος,
Πτυχιούχος του Πανεπιστημίου της Πάδοβας, με εξειδίκευσή στην Βιολογία της Υγείας (Health Biology)
Βιολόγος Διατροφολόγος,
Πτυχιούχος του Πανεπιστημίου της Πάδοβας με μεταπτυχιακό στην εξελικτική βιολογία
Διαιτολόγος-Διατροφολόγος
Master Practitioner in Eating Disorders & Obesity.
National Centre for Eating Disorders, London U.K.
Διαιτολόγος-Διατροφολόγος
Master Practitioner in Eating Disorders & Obesity.
National Centre for Eating Disorders, London U.K.
Διαιτολόγος - Διατροφολόγος
Master Practitioner in Eating Disorders & Obestity.
National Centre for Eating Disorders, London U.K.
Ειδικός Αθλητικής Διατροφής, International Society
of Sports Nutrition
Διατροφολόγος
Master Practitioner in Eating Disorders and Obesity
Κάτοχος τίτλου του European Institute of Nutritional Medicine
Επιστημονική Ομάδα
www.metabolomicmedicine.com Η Επιστημονική Ομάδα της Metabolomic Clinic αποτελείται από εξειδικευμένους κλινικούς ιατρούς που μοιράζονται μαζί σας την εμπειρία τους στην αιχμή της σύγχρονης ιατρικής. Δείτε τους όλους
